เรียนรู้ อุปกรณ์ร่างทรง Cafe Minamdang ผ่านกระพรวน พัด และผ้าห้าสี 

Cafe Minamdang ซีรีส์คอเมดี้สืบสวนที่ผสมผสานความตลกและความจริงจังไว้ได้อย่างลงตัว พร้อมทั้งสอดแทรกวัฒนธรรมและ ‘อุปกรณ์ร่างทรง’ ที่เกี่ยวข้องกับการทำพิธีไว้ได้อย่างน่าสนใจ โดยเฉพาะการดำเนินเรื่องผ่าน มูดัง หรือร่างทรง ที่ถูกประยุกต์ให้เข้ากับการสืบสวนหาความจริง

ก่อนหน้านี้ ดูซีรีส์ให้ซีเรียส ได้เล่าถึงเรื่องราวของมูดังไว้แล้ว ตามไปอ่านต่อได้ที่ Café Minamdang เจาะลึกตำนาน ร่างทรงเกาหลี ที่มีอิทธิพลมาทุกยุคทุกสมัย

แน่นอนว่าแฟนซีรีส์ Cafe Minamdang คงจะเห็น อุปกรณ์ร่างทรง ที่ใช้ประกอบในซีรีส์ ซึ่งสิ่งที่จะขาดไปไม่ได้ในการ (แกล้ง) ทำพิธีแต่ละครั้งของนัมฮันจุนคือ มูกู (무구: 巫具) หรืออุปกรณ์ที่ใช้สำหรับทำพิธี โดยจะมีมูกูอยู่ประมาณ 3 ชิ้นที่เรามักจะเห็นนัมฮันจุนพกไปด้วยทุกที่คือ พัด กระพรวน และผ้าห้าสี จนทำให้เราชักอยากรู้และหาคำตอบว่ามีมูกูตั้งมากมาย แต่ทำไมต้องเป็นมูกูเหล่านี้?

พัดโทแกบี กระพรวน และผ้าห้าสี อุปกรณ์ทำพิธีที่พบได้บ่อยในเกาหลี 

ในการทำพิธี มูดังจะถือพัดไว้ที่มือข้างขวา และถือกระพรวนไว้ที่มือข้างซ้าย จากรูปนี้จะเห็นได้ว่านัมฮันจุนเองก็ถือพัดด้วยมือขวา และถือกระพรวนด้วยมือซ้ายเช่นกัน

มูซอน (무선: 巫扇) 
คือพัดที่มูดังใช้สำหรับประกอบพีธีต่างๆ เพื่อรวบรวมสมาธิและรวบรวมวิญญาณ ขณะร่ายรำ ซึ่งการกางพัดและชูขึ้นเหนือหัวจะเป็นการถ่ายเทโชคลาภไปให้ผู้รับ 

แต่เดิมมูซอนทำจากก้านไม้ไผ่และกระดาษของเกาหลี ซึ่งจะมีขนาดปกติอยู่ที่ประมาณ 36 ซม. ในขณะที่มูซอนของมูดังชั้นสูงจะมีขนาดใหญ่กว่าปกติอยู่ที่ประมาณ 55 ซม. รวมถึงยังมีการใช้มูวอนขนาด 60 ซม. ในแถบภาคเหนืออีกด้วย 

ถ้าไม่มีรูปบนพัดจะเรียกว่า แบคซอน (백선:白扇) ซึ่งจะพบมากในเมืองเจซอกและแถบภาคกลาง และถ้ามีรูปบนพัดจะเรียกแตกต่างกันตามแต่ละรูป เช่น

– รูปพระอาทิตย์และพระจันทร์ เรียกว่า อิลวอนซอน (일월선)
– รูปดอกไม้ เรียกว่า ฮวาซอน (화선)
– รูปพระ 3 รูป เรียกว่า ซัมบุลซอน (삼불선) หรือรูปเทพธิดา จะเรียกว่า พันซอน นยอซอน (팔선녀선) ซึ่งจะพบได้มากช่วงสมัยโชซอนและช่วงที่ยังอยู่ภายใต้การปกครองของญี่ปุ่น เนื่องจากอิทธิพลจากศาสนาพุทธและลัทธิเต๋า  

ทว่าในช่วงสงครามเกาหลีทำให้มูดังจำนวนมากต้องอพยพย้ายที่อยู่ ส่งผลให้การใช้พัดกระจายอยู่ในหลายพื้นที่ ยกเว้นบริเวณเมืองโฮนัมและเชจู

ส่วนลวดลายบนพัดทั้งสองอันของนัมฮันจุน เป็นสิ่งหนึ่งที่เพิ่มขึ้นมาจากในรูปแบบนิยายที่ไม่มีลวดลายบนปก และต่างก็เป็นรูปยักษ์ ซึ่งส่วนใหญ่แล้วหากพูดถึงยักษ์ของเกาหลี ผู้คนก็มักจะนึกถึงโทแกบี (도깨비)

ใครหลายคนอาจเคยจะรู้จักเจ้ายักษ์โทแกบีจากซีรีส์ Goblin (รับบทโดย กงยู) แต่ตามตำนานเล่าว่าโทแกบีเป็นภูตชนิดหนึ่งที่มักจะกลั่นแกล้งคนชั่ว แต่จะคอยช่วยเหลือคนดี ซึ่งอาจเป็นหนึ่งในความเชื่อที่ใช้ความกลัวมาเป็นเครื่องมือสำหรับอบรมสั่งสอนและกำหนดแนวทางปฏิบัติให้คนทำดี ไม่ทำชั่ว ไม่ต่างจากภูตผีปีศาจของไทย

นัมฮันจุน ภายนอกจะดูเหมือนแก้ปัญหาให้ลูกค้าเพราะเงิน แต่ในอีกทางหนึ่ง สิ่งที่เขาทำคือการช่วยเหลือผู้ที่ตกเป็นเหยื่อ โทแกบีจึงเป็นภาพแทนของนัมฮันจุนที่จะอาศัยความเชื่อและความกลัวของผู้คนมาสืบหาความจริงเพื่อช่วยเหลือคนอื่น

มูรยอง (무령:巫鈴) 

มูรยอง (무령:巫鈴) เป็นกระพรวนที่มูดังจะสั่นขณะร่ายรำ เพื่อขับไล่และเรียกความสนใจจากวิญญาณ

โดยทั่วไปจะทำจากทองสัมฤทธิ์ และมีกระพรวนเจ็ดใบผูกติดกับก้านยาว 16-17 ซม. เรียกว่า ชิลกึมรยอง (칠금령) หรือชิลซอง (칠성) ซึ่งกระพรวนทั้งเจ็ดเป็นสัญลักษณ์ของเทพเจ้าดาวทั้งเจ็ดดวง (칠성) ที่คอยดูแลฝน อายุขัย และทรัพย์สมบัติของมนุษย์ แต่ถ้าหากเป็นมูดังชั้นสูงก็จะมีกระพรวนแปดลูก 

กระพรวนจึงเป็นหนึ่งในมูกูชิ้นสำคัญของนัมฮันจุนที่จะคอยปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายและคอยดูแลเหล่าลูกค้าและเหยื่อที่กำลังมีปัญหา 

ผ้าหลากสี หรือโอเซกชอน (오색천)

และอีกหนึ่งมูกูที่โดดเด่นมาตั้งแต่อีพีแรกคือ ผ้าหลากสี ที่คล้องอยู่บนคอของนัมฮันจุน และยังคงปรากฏให้เห็นอยู่ในซีรีส์เรื่องอื่นอีกหลายครั้ง ซึ่งชวนให้นึกถึงการใช้ผ้าสามสีของไทยที่มีมากกว่าสามสี ทำให้สงสัยว่าเกาหลีเองก็ใช้ผ้าหลากสีในการทำพิธีด้วยเช่นกัน

จากการหาข้อมูล คาดว่าผ้าผืนนี้ก็อาจจะประยุกต์มาจากผ้าห้าสี หรือโอเซกชอน (오색천) ที่มักใช้ในการทำพิธีต่างๆ ซึ่งจะประกอบด้วย 

สีน้ำเงิน หมายถึงทิศตะวันออก 
สีขาว หมายถึง ทิศตะวันตก 
สีแดง หมายถึง ทิศใต้ 
สีดำ หมายถึง ทิศเหนือ 
สีเหลือง หมายถึง ตรงกลาง 

ในแต่ละพื้นที่จะมีจุดประสงค์การใช้งานแตกต่างกันออกไป เช่น ในหมู่บ้านซอนังจะใช้ผูกคทาสำหรับทำพิธีเซ่นไหว้เทพเจ้าแห่งลม ส่วนในจังหวัดคังวอนจะใช้ผูกติดกับต้นไม้ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของพิธีเซ่นไหว้เทพเจ้าบนภูเขา 

นอกจากนี้ข้าวสารที่นัมฮันจุนวางอยู่ข้างเก้าอี้ยังเป็นอีกหนึ่งมูกูที่ชวนให้นึกถึงข้าวสารเสกของไทย แต่ข้าวสารเสกของเกาหลีจะใช้สำหรับพิธีซัลชอม (쌀점) หรือพิธีทำนายดวงจากการนับข้าว โดยมูดังจะโยนข้าวสารแล้วนับจำนวนเม็ดข้าว ซึ่งแต่ละเลขก็จะมีความหมายแตกต่างกันออกไป

แม้จะผ่านไปแล้ว 8 ตอน แต่ Cafe Minamdang ก็ยังคงความตลกและความเข้มข้นเอาไว้ได้อย่างดี ทั้งการพยายามสืบหาความจริงในคดีหลักของอัยการฮัน พร้อมกับการแก้ปัญหาให้ลูกค้าผ่านการทำพิธีที่สอดแทรกวัฒนธรรมเอาไว้ ทำให้ซีรีส์เรื่องนี้กลายเป็นซีรีส์ยอดฮิตอีกหนึ่งเรื่องที่พลาดไม่ได้ในช่วงนี้

เรื่องโดย อรณิชา ชูสกุล
อ้างอิง: encykorea.aks.ac.kr, folkency.nfm.go.kr,